İDARE VE VERGİ HUKUKU

Vergi Hukuku: Vergi hukuku, devletin mali faaliyetlerini hukuki açıdan inceleyen bir kamu hukuku dalıdır. Ekonomik faaliyet esnasında "vergiyi doğuran olay" meydana geldiğinde devletin mükellefi vergilendirme süreci başlar.

Vergilendirme süreci; tarh, tebliğ, tahakkuk ve tahsil aşamalarından oluşur. Verginin tarhı, vergi alacağının devlet tarafında hesaplanmasını; tebliğ, vergilendirmeyi ilgilendiren bir konunun mükellefe bildirilmesini; verginin tahakkuku, tarh ve tebliğ edilen bir verginin ödeme aşamasına gelmesini; tahsil ise verginin ödeme evresine gelmesini ifade eder.

Vergilendirme sürecinde idarenin yaptığı yanlış işlemler "vergi hataları" olarak nitelenir. Vergi hataları; hesap hataları (mükerrer vergi, matrahta veya vergi miktarında hata) ve vergilendirme hataları (verginin konusunda, mükelefiyette, mükellefin şahsında, vergilendirme veya muafiyet döneminde hata) olmak üzere ikiye ayrılır.

İdari bir işlemle bu vergi hatalarının düzeltilmesi mümkündür. Vergi dairesi, vergiyi doğuran olaya uygun bir şekilde vergi tarhı yapmak için gerekli görürse yoklama, inceleme, arama ve bilgi toplama gibi işlemler yapar. Böylece vergiyi doğuran olayla ilgili maddi vakıaları, defter kayıtlarını ve belgeleri (fatura, makbuz, irsaliye, gider pusulası vs.) araştırarak vergi sorumluluğunun kapsamını tespit eder. Bazı durumlarda vergi matrahının tespiti amacıyla vergi dairesi takdir komisyonu da idari bir işleve sahiptir.

Vergi dairelerinin bu şekildeki işlemleri vergi alacağının zamanaşımına uğramasına da engel olur. Vergi hukukunda tahakkuk ve tahsil zamanaşımı süresi olmak üzere iki temel zamanaşımı süresi vardır. Zamanaşımı süresinin geçmesiyle devletin vergi alacağı ortadan kalkar. Ödenmeyen vergi alacağı, vergi idaresi tarafından gecikme zammı ve gecikme faizi uygulanarak vergi idaresi tarafından cebri icra işlemleri başlatılarak vergi sorumlusuna ödeme emri gönderilir.

Ödeme emri tebliğ edilip kesinleştikten sonra vergi alacağı cebri icra yoluyla haciz uygulaması da yapılarak tahsil edilir. Mükellefle vergi idaresi arasında takas veya mahsup gibi işlemler yapılarak da vergi borcu ödenebilir.

Mükellef veya sorumlu vergilendirmeyle ilgili yükümlülüklerini yerine getirmez veya eksik yerine getirirse, bu yüzden vergi zamanında tahakkuk etmez veya eksik tahakkuk ederse vergi ziyaı, özel usulsüzlük veya usulsüzlük suçu işlenmiş olur. Mali nitelikteki bu fiilleri işleyen kişiler, idari nitelikli usulsüzlük, özel usulsüzlük ve vergi ziyaı cezası ile cezalandırlır.

Vergi hukukunda bazı fiiller de ceza hukuku anlamında suç teşkil eder. Vergi Usul Kanunu'nda ceza hukukunu ilgilendiren vergi suçları; vergi kaçakçılığı suçu, sahte fatura düzenleme veya kullanma, vergi mahremiyetini ihlal ve mükelleflerin özel işlerini yapma (vergi memurları için) suçları olarak düzenlenmiştir.

İdari nitelikli vergi suçları ve cezalarına karşı vergi dairesiyle uzlaşma yoluna gitmek mümkündür. Ancak, ceza hukukunu ilgilendiren vergi suçları ve cezaları açısından 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun usul hükümleri uygulanır.

Vergi cezası, zammı veya faizi uygulanan mükellefler, bu işlemlere karşı idari yargı yoluna başvurabilirler. Vergi davalarına bakmaya görevli mahkemeler, hukuki sorunun niteliğine bağlı olarak Vergi Mahkemesi veya Danıştay olarak belirlenmiştir.

Vergi davası, vergi dairesinin bulunduğu veya işlemin yapıldığı yerdeki yetkili vergi mahkemesinde görülür. Vergi mahkemelerinde dava açma süresi, ilgili işlemin tebliğinden itibaren 30 gündür. İdari yargı yolunda açılan her türlü davada idari işlemin uygulanarak infazının engellenmesi için mutlaka yürütmenin durdurulması kararı talep edilmelidir.

Vergi hukuku ile ilgili davaları takip eden avukatlara halk arasında vergi avukatı denilmektedir. Mollaoğlu Hukuk Bürosu, vergilendirme sürecinin tüm aşamalarını titizlikle inceleyerek müvekkilerine avukatlık hizmeti sunmaktadır.

İdare Hukuku: İdare hukuku, idarenin kuruluşuna, eylem ve işlemlerine uygulanan kamu hukuku kurallarıdır. İdari davalar, idari yargılama hukukunun başlıca konusudur. İdari davalar; genel olarak iptal davası, tam yargı davası ve idari sözleşmelerden kaynaklanan davalar olmak üzere üçe ayrılır:

• İptal davası; kamu idaresinin imar uygulaması, kentsel dönüşüm, kamulaştırma kararı, ruhsat iptali, kamu ihalesi ve 5393 sayılı Belediye Kanunu gereği belediye encümeninin verdiği cezalar gibi sınırsız sayıda idari işlem veya eyleme karşı açılabilen en temel idari dava türüdür.
• Tam yargı davası; idarenin işlem ve fiilleri nedeniyle kişisel hakları zarara uğrayanların idareye karşı açtığı bir maddi ve manevi tazminat davası türüdür.
• İdari sözleşmelerden kaynaklanan idari davalar; toplumun ihtiyaçlarını karşılamak için yürütülen kamu hizmetinin yerine getirilmesi amacıyla yapılan idari sözleşmeler nedeniyle ortaya çıkan uyuşmazlıkları konu edinir.

Özellikle vurgulamak gerekir ki, idarenin yönetmelik, tüzük, tebliğ gibi düzenleyici işlemlerine karşı da Danıştay nezdinde iptal davası açmak mümkündür.

İdari davalara bakma görevi idare mahkemesi veya Danıştay tarafından yerine getirilir. İdari dava açma süresi, idari işlemin tebliğinden itibaren 60 gündür. İdare mahkemesi veya Danıştay nezdinde açılan idari davalarda, idari işlem veya eylemin dava sonuçlanana kadar uygulanmasını engellemek amacıyla yürütmenin durdurulması kararı talep edilmelidir. Mollaoğlu Hukuk Bürosu, tüm idari davalarda müvekkillerine hukuki yardım sunmaktadır. 

• Paylaş: